Ver weg wordt dichtbij
Op zo'n 1.600 km van Gouda ligt een verpleeghuis waar de uitgebreide kennis op het gebied van geriatrie en dementie van Zorgpartners Midden-Holland goed van pas komt. Hier in het Bosnische Potočari wonen 40 weduwen; echtgenoten en moeders van mannen en zonen die in 1995 slachtoffer werden van genocide. Via de Goudse stichting Proplan, ook bekend van het Goede Doelen Tankstation 'De Baanderij', legde het bestuur van stichting Goede Doelen Zorgpartners Midden-Holland (GD) contact met het management van de Bosnische organisatie MFS Emmaüs.
Inmiddels staat het eerste bezoek aan Potočari gepland. Gert Veldhuizen (voorzitter GD), Arie Pieter van Dijk (bestuurslid GD), Willemijn Scholvinck (specialist ouderengeneeskunde) en Sanella Husanovic (Verzorgende Individuele Gezondheidszorg) reizen op 13 oktober via Belgrado en Klokotnica naar Potočari. Tijdens hun verblijf van vier dagen gaan zij in gesprek met de directie, het management, de medewerkers en bewoners om van hen te horen wat zij nodig hebben, nuttig vinden en wat hun aanvullende wensen zijn.
Van de reis wordt dagelijks verslag gedaan.
16 oktober 2025 (dag 4)
Potočari - Amsterdam
De ochtend
Het is 6.30 uur. Buiten is het donker, fris en mistig. We wachten elkaar op. Goedemorgen! Ook Mersiha en Melik zijn vroeg op om ons uit te zwaaien. Zij vertrekken kort na ons naar huis; een rit naar Klokotnica van ongeveer drie uur.
Dit keer passeren we slechts twee grensovergangen: Bosnië uit en Servië in. Bij die laatste worden niet alleen de paspoorten gecontroleerd, maar ook het rijbewijs van Gert en de autopapieren. Dat duurt even. Fijn dat Sanella de vragen van de strenge douanier in het Bosnisch kan beantwoorden. Twee stempels in het paspoort rijker, rijden we Servië in.
De navigatie van de auto wijst ons de weg. Die voert ons naar alle wegen behalve snelwegen. Praktisch helemaal binnendoor dus. Over bergwegen met hellingen van wel 6 tot 10 procent, smalle wegen met enorme kuilen en weinig tegenliggers (gelukkig maar) en langs een wijnroute (!). We negeren de navigatie wanneer die ons een aantal keer naar onverharde wegen stuurt. Tja.
Het was een prachtige rit, dat dan weer wel. Maar zijn we op tijd op het vliegveld?
Anderhalf uur later, eenmaal op de rijksweg, genieten we buiten in de ochtendzon bij McDonald’s van een McCafé® en van het ontbijtje van Mersiha. Heerlijk.
De reis zit er bijna op. Het was hard werken om, de twee lange reisdagen maandag en donderdag niet meegerekend, alles in twee dagen gedaan te krijgen. Maar het is ons gelukt! Thuis ordenen we alle informatie en indrukken. Daarvan doen wij verslag aan het bestuur van stichting Goede Doelen, inclusief onze conclusies en aanbevelingen. Wordt dus vervolgd.
Een van die aanbevelingen delen we graag nu alvast met je.
Dit verpleeghuis voor de weduwen van Srebrenica verdient niet alleen de steun van onze stichting, maar ook die van jou! Donaties onder vermelding van 'Srebrenica' zijn daarvoor welkom op NL70 INGB 0666 48 5275 ten name van stichting Goede Doelen Zorgpartners Midden-Holland. Doen!
Mede namens de weduwen, heel hartelijk dank!
Tot zover ons verslag.
Fijn dat je ons volgde.
Doviđenja! Tot ziens!
Gert, Arie Pieter, Sanella, Willemijn
Ps. Een aantal van ons ontmoet Mersiha op zaterdag 22 november in Theater De Reehorst in Ede. Die avond houdt stichting Proplan namelijk een bijzonder benefietconcert voor het verpleeghuis voor de weduwen van Srebrenica. Van harte aanbevolen! Kijk voor alle info en tickets op
www.stichtingproplan.nl/benefietconcert/.
15 oktober 2025 (dag 3)
Srebrenica Potočari Memorial & hoofdkwartier Dutchbat in Potočari
De ochtend
Geen woorden.
Potočari
De middag
Nog beduusd van wat we vanochtend hebben gezien, gehoord en gevoeld, moeten we ons herpakken voor de diepgaande gesprekken die voor vanmiddag gepland zijn. En dat valt ons zwaar.
...
Bosniërs eten op een dag twee keer warm en, zo weten we inmiddels, heerlijk en gezond. Na terugkomst bij het verpleeghuis lunchen we met elkaar in de eetzaal. Warm dus. De bewoners zijn dan al naar hun kamer, wandelen op het terrein of zitten in de zon op het terras.
Mersiha en Melik van MFS Emmaus begeleiden ons vanaf het begin. Zij gidsen ons door het land en laten ons ook diverse andere MFS-projecten zien waarbij zorg centraal staat. Hun gastvrije ontvangst van ons en de liefdevolle manier waarop zij met de bewoners omgaan, zijn onvergetelijk.
Op hun overvolle programma van ons kortstondige bezoek aan Bosnië staat voor vanmiddag een overleg gepland. Gert, Sanella en Willemijn spreken met directeur Armin, arts Irma, Mersiha, Melik en andere betrokkenen. 'Waarmee kunnen wij jullie en de moeders die hier wonen, helpen?' is voor ons een cruciale vraag.
Er volgt een interessant gesprek waarin ervaringen worden gedeeld en veel vragen worden beantwoord. Zo krijgen wij, naast onze eigen indrukken, een goed beeld van hun behoeftes en wensen zodat we na thuiskomst het bestuur van stichting Goede Doelen Zorgpartners Midden-Holland kunnen adviseren. Ondertussen interviewt Arie Pieter een Bosnische bewoner die ruim tien jaar geleden naar Bosnië terugkeerde. Ze wil graag over haar leven sinds de oorlog in 1992 voor de camera vertellen. Zo vertelt ze uitvoerig over haar vlucht naar Nederland, haar ziekte, haar terugkeer en over dit verpleeghuis. Heel kort staat ze stil bij de moord op haar man. Indrukwekkend. En alles in het Nederlands. Zo knap! 'Doe Willem Pronk van Proplan mijn hartelijke groeten', vroeg ze. Maar natuurlijk. Met plezier Mevlida.
Dan volgen nog twee punten die wij aan de agenda hebben toegevoegd.
- Surprise! De overhandiging van een cheque ter waarde van € 2.500 namens stichting Goede Doelen Zorgpartners Midden-Holland.
- De 'donatie' van heerlijke Goudse stroopwafels (uit Waddinxveen) als traktatie voor de bewoners bij de volgende koffie- en theeronde.
De avond
Nadat we de bewoners hebben uitgezwaaid, schuiven wij aan tafel voor het laatste diner. Voor het ontbijt krijgen we alvast een royaal belegde boterham, een appel en een flesje water mee.
De dag is bijna voorbij. Gert, Arie Pieter, Sanella en Willemijn praten nog wat na. Ze vertellen voor de camera wat de meeste indruk op hen maakte. Een mooi verhaal dat in 'one take' wordt opgenomen. Ook Mersiha heeft een boodschap voor ons en voor jou.
Het is nog relatief vroeg in de avond wanneer we moe van alles wat we te verwerken hebben maar ontzettend voldaan gaan slapen. Missie geslaagd. Morgen vroeg op.
Welterusten.
14 oktober 2025 (dag 2)
Doboj istok (Klokotnica - Bosnie) - Potočari
De ochtend
Na een heerlijk ontbijt vertrekken we naar een iets hogerop gelegen zorginstelling van MFS Emmaus in Klokotnica. Hier is plaats voor 500 bewoners. Momenteel wonen er 486 met veelal moeizame problemen. Mensen met lichamelijke, mentale en verstandelijke beperkingen. Sommigen kunnen niet meer door de familie worden verzorgd. Anderen zijn dakloos. De meesten komen via social workers binnen en verblijven hier 24/7.
Deze instelling is bijna volledig selfsupporting. Groente komt uit eigen tuin, brood uit eigen bakkerij, kleding wordt gemaakt in het eigen naaiatelier. Eenvoudige reparaties worden door vrijwilligers gedaan. Vuile was komt schoon uit eigen wasserij. (Hier draagt iedereen schone kleding dat niet van hem of haar is. Niemand heeft eigen kleding, geen kledingstuk is gemerkt.) Ook is er een kapper, een fysiotherapeut met oefenruimte, een provisorische artsenpraktijk en een apotheek op het terrein.
Ongeveer de helft van de kosten wordt door de overheid betaald. Voor de andere helft is MFS afhankelijk van NGO's en donateurs. Daardoor is het elke maand weer spannend of zij hiervan kunnen rondkomen. Vaak lukt dat. Maar soms, wanneer bijvoorbeeld de wasmachine kapotgaat, niet. Dan wordt er contact opgenomen met de bij MFS bekende weldoeners zodat die wel kan worden gerepareerd en de bewoners schone kleding kunnen dragen.
Men is gewend om in oplossingen te denken. Een gebrek aan incontinentiemateriaal wordt opgelost door extra stevig en wasbaar ondergoed in het naaiatelier op ouderwetse machines met voetaandrijving te produceren.
Bewoners die zichzelf kunnen wassen en aankleden, moeten dat zelf doen. Ook hier wordt gewerkt aan zelfredzaamheid. Dat moet ook wel want er werken maar 160 medewerkers en ook hier is het personeelstekort groot.
We lopen door een gang van de geriatrische afdeling met links en rechts 10 kamers van ongeveer 12 vierkante meter. Op de meeste van de vier bedden in die kamers liggen bewoners die niet meer zelfstandig hun bed uit kunnen komen. Er is geen tillift aanwezig. We krijgen de indruk dat in een van de kamers tussen de andere drie bewoners een pre-terminale bewoner ligt. We zijn geschokt en tot tranen toe geroerd.
En toch vinden we het heel knap en verdient het veel respect hoe ze hier met zeer beperkte middelen en veel creativiteit alles voor elkaar krijgen. Dat het er ondanks de complexe zorg overal rustig is. Het doet ons goed om te zien hoe trots de medewerkers op hun werk en collega's zijn.
We schreven al eerder over het personeelstekort. Meer en betere hulpmiddelen trekt extra personeel aan. Niet het salaris, want die is overal gelijk, maar verlichting van het werk is bepalend waar iemand wil werken. Dat geeft ons te denken...
De middag
Alle indrukken nog verwerkend van wat we vanochtend hebben gezien, rijden we achter Mersiha aan richting het verpleeghuis voor de weduwen van Srebrenica. Een rit van ruim 3 uur op een tweebaansweg waar je niet harder mag rijden dan 60 km per uur, tenzij je achter een tractor rijdt...
Halverwege, in de buurt van Tuzla, houden we een sanitaire- en koffiestop. Daarna vervolgen we onze prachtige rit langs bossen in herfstkleuren, een rivierstroom en een groot stuwmeer. We naderen Potočari en zien het enorme memorial center met ontelbare gedenkstenen. Hoeveel het er zijn, weten we morgen.
We zijn er! Het is precies wat we ervan hadden verwacht.
De directeur, de arts en de verpleegkundige van het verpleeghuis ontvangen ons heel hartelijk. Een korte rondleiding door de moderne behandelkamers volgt. Na een heerlijke lunch lopen we mee met de arts tijdens haar ronde langs de bewoners. Wat volgt zijn hartelijke ontmoetingen, vrolijkheid en ondeugenieterij. Niet bepaald iets wat je verwacht van zwaar getraumatiseerde mensen, toch? De 38 dames en 2 heren zijn vooral heel dankbaar dat zij hier mogen wonen. En dat merk je aan alles.
Neem nou de goedlachse Nezir en zijn vrouw. We horen dat hij jaren in Nederland heeft gewoond. We dagen hem uit om Nederlands te spreken. Tevergeefs. Later, toen we hun kamer uitliepen, hoorden we hem ons op de gang 'Dankoewel' naroepen. Nou ja.
De weduwen wonen vaak alleen en soms samen in prachtige moderne appartementen voorzien van een bed, bank, tv, pantry en royale badkamer. Wie thuis wil eten in plaats van in de eetzaal, krijgt het eten thuisbezorgd. Zelf koken kan ook. De oudste bewoner is 90, heeft Parkinson, overleefde een martelkamp en maakte de genocide in '95 mee. Foto's van haar omgekomen zonen staan op een plankje aan de muur. De jongste bewoner is 55 jaar.
We krijgen van bewoners zelfgebreide sokken. Wat een lieverds zijn het toch.
Na onze bezoekjes aan de bewoners en de gezamenlijke koffie in de huiskamer midden op het terrein, gaan ook wij naar de eetzaal om er met de bewoners te eten. Opnieuw krijgen we een driegangdiner geserveerd.
'Lekker eten' lacht Nezir ons toe bij het verlaten van de eetzaal. Dankoewel Nezir.
13 oktober 2025 (dag 1)
Amsterdam - Doboj istok (Klokotnica - Bosnië)
De ochtend
Spannend. Dat was het om naar een bestemming te reizen die je niet kent, waarvan je - behalve Sanella - de taal niet spreekt en de cultuur je vreemd is. Logisch. Maar het werd pas extra spannend toen Gert, Sanella en Arie Pieter op Schiphol bij gate D29 op Willemijn moesten wachten. Het was 9.10 uur, vertrektijd is 9.35 uur. We gaan bijna boarden. Waar is Willemijn?
Willemijn, met de trein rond 6.30 uur vertrokken uit Woerden, stond kort voor de Schipholtunnel al heel lang stil. De sfeer in de trein was bedrukt. Meer reizigers dreigden immers hun vlucht te gaan missen. Informatie van de NS was er nauwelijks. Nou ja, er was iets met een bovenleiding. Ja, en?
De kans dat Willemijn het vliegtuig zou missen, nam met de minuut toe. We telden af...
Ondertussen werden allerlei scenario's bedacht waardoor Willemijn alsnog later zou kunnen aanhaken. Daarbij werden we uitstekend geholpen door Heleen, de echtgenoot van reisgenoot Gert, die op een reisbureau werkt. Zouden we de NS aansprakelijk kunnen stellen voor de gemiste vlucht van Willemijn? Wie weet. Wij in Bosnië en Willemijn in Woerden via Teams aan laten sluiten was een ander, maar gebrekkig alternatief.
Net toen we de hoop dreigden op te geven, kregen we een verlossend appje van Willemijn. 'Sta nu bij paspoortcontrole'. We zijn opgelucht. Ze heeft het gered. Nu nog 'even' rennen naar zo'n beetje de verst gelegen gate D29 en we kunnen gaan.
Jahaa! Daar komt ze! Daar gaan we.
De middag
Ondertussen is het middag. We zijn na een rustige vlucht geland op 'Nikolas Tesla'; het internationale vliegveld van Belgrado in Servië. Je ziet hier alle automerken rijden, behalve... Tesla's. Maar dat terzijde.
'Tesla' wordt verbouwd. Delen van het vliegveld staan in de steigers. Op sommige plekken ruikt het naar verse verf. De aankomsthal is heel klein en erg onoverzichtelijk. We vinden een broodjeszaak. Voor 1 droog broodje met kipfilet en een flesje water wordt 700 Servische dinar gepind, zo'n 6 euro. Ons volgende doel is het autoverhuurbedrijf. We lopen van de ene naar de andere hal en stoppen uiteindelijk bij een informatiepunt.
De dame achter het loket stuurt ons naar buiten. We moeten een drukke weg oversteken en een parkeerterrein passeren om bij een aantal portacabins te komen waarin meerdere verhuurbedrijven zijn gevestigd. Zo te zien tijdelijk. Ongeveer een half uur later, nadat alle formaliteiten zijn geregeld, lopen we met een medewerker van het verhuurbedrijf de parkeergarage in naar het vak waar de auto staat. Wat denk je? Vak leeg...
Het duurt even, maar dan krijg je ook wat. Een medewerker komt aanrijden in een kersenrode MG HS. We laden in, checken de schade, stellen de navigatie in (gelukkig Engelstalig) en gaan 3 uur rijden naar onze eerste bestemming in Doboj istok (Klokotnica - Bosnië), op zo'n 250 km van 'Tesla'.
Grenzenloos
Geland in Servië, gestuurd door Kroatië (EU-land) en geëindigd in Bosnië. Drie landen! Dat was er vroeger maar één: Joegoslavië.
De grenscontroles zorgen voor een beetje oponthoud. Per keer ongeveer 15 minuten wachttijd die we besteden aan een gezellig gesprek en stroopwafels. Telkens weer worden onze paspoorten gecontroleerd door mannen die streng kijken, niets zeggen maar na teruggave van de reisdocumenten naar ons wenken om door te rijden. En snel een beetje...
We rijden de hele tijd over een vierbaans tolweg met nauwelijks verkeer. Een weg waar 100 km per uur is toegestaan, maar 130 km of harder makkelijk kan. Voor de resterende 85 km geeft de navigatie een reistijd aan van anderhalf uur. Huh?
We naderen een bemande tolpoort. Waar is het bonnetje dat we vele kilometers terug uit de automaat haalden? Ah. Gelukkig. Gert heeft alles uitstekend voorbereid en gedocumenteerd. Zo ook het bonnetje dat hij zelfverzekerd uit zijn portemonnee haalt. Check. Een paar honderd meter verderop doemt een nieuwe poort op: de grensovergang met Bosnië. De laatste voor vandaag. Tijd voor stroopwafels?
De avond
De dag is lang, maar nog niet voorbij. De laatste 85 km rijden we weg van de snelweg, binnendoor over een prima begaanbare maar veel smallere tweebaansweg. Hier rijden we onder meer langs bewoonde huizen waarin de kogelgaten nog zichtbaar zijn en verlaten bouwvallige huizen die ooit bewoond waren. De verschrikkelijke beelden die we jaren geleden over Bosnië op het journaal zagen, trekken letterlijk aan ons voorbij.
Onze reisgenoot Sanella vluchtte in 1992 toen ze 14 jaar was met haar ouders uit Bosnië naar Kroatië. Het doet haar veel om weer terug te zijn. Ze praat over haar jeugd, de vlucht, onverwerkte trauma's en deelt haar verdriet. We zijn geraakt door haar verhaal. En toch voelt het voor haar als thuiskomen.
Welkom thuis Sanella!
Even stoppen we bij een supermarkt, zo groot, voor een paar boodschapjes. Hier verkopen ze werkelijk van alles. Goed en, voor Nederlandse begrippen, goedkoop. Sanella koopt een simkaart voor voordelig bellen. De anderen internetten, appen en bellen wanneer zij van wifi gebruik kunnen maken; vandaag bij MFS Emmaus in Klokotnica en vanaf morgen in Srebrenica.
Rond 18.30 uur arriveren we op onze plaats van bestemming voor vandaag: de hoofdvestiging van MFS Emmaus bij een verpleeghuis met zo'n 500 bewoners in Klokotnica. Eindelijk gaan we kennismaken met Mersiha Imamović, de dame met wie we de afgelopen maanden het project bespraken, plannen maakten en deze reis voorbereidden. Althans, dat dachten we. Verkeerd adres. Mersiha komt ons halen.
Dobro veče! Goedenavond!
